Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία part4

ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ:

Συνέχισε τη θεωρία του Αναξίμανδρου, ήταν και μαθητής του.

Θεωρούσε ότι αρχή των όντων είναι ο αήρ και το άπειρον. Ο αέρας είναι η πρώτη αρχή των όντων αλλά εισήγαγε παράλληλα 2 δυνάμεις υπεύθυνες για την αλλαγή των πραγμάτων : πύκνωσις και αραίωσις. Όταν ο αέρας αραιώνει μετατρέπεται σε φωτιά και όταν πυκνώνει γίνεται σύννεφο, μετά βροχή (νερό), γη και όλα τα υπόλοιπα υλικά. Αυτός ο αέρας είναι η πρώτη ουσία, απλά αλλάζει η δομή του. Ο Αναξιμένης εισήγαγε στη φιλοσοφία την ποσότητα (ο υλικός κόσμος μπορεί να μετρηθεί).

Χαρακτηριστικά αέρα: ο αέρας είναι θείος, θεός και είναι αχανής, άπειρος και αεικίνητος, δηλαδή ο Αναξιμένης έβαλε το θεό μέσα στη φύση. Τον οδηγεί στην κοσμογονία του, τονίζει τη διαδικασία της κίνησης (είναι το πιο σημαντικό και υπάρχει ανέκαθεν). Ο Αναξιμένης προετοιμάζει τη φιλοσοφία του Ηράκλειτου.

Ταύτιση αέρα με το θείο: ο αέρας δημιουργήθηκε από τους θεούς δηλαδή ο αέρας υπήρχε πάνω και πριν από όλα. Έτσι, ο Αναξιμένης μπορεί να θεωρηθεί και ως πρόδρομος του Ξενοφάνη και του Ηράκλειτου ως προς την κριτική που έκαναν στη συμβατική θρησκεία.

Κοσμογονία Αναξιμένη: τα πάντα προέρχονται από τη γη και όλα τα άστρα είναι γη που δημιουργήθηκε από τον αέρα.

Όλα τα ουράνια σώματα σχηματίστηκαν από την συμπύκνωση ενός άπειρου, αρχέγονου αέρα.

Κοσμολογία Αναξιμένη: η γη είναι επίπεδη και στέκεται στον αέρα. Είναι ακίνητη επειδή είναι πλατιά. Αυτή η αντίληψη πέρασε στους ατομικούς και τον Αναξαγόρα. Η φύση των άστρων είναι πύρινη και υπάρχουν ανάμεσά τους και μερικά σώματα σαν τη γη που περιφέρονται μαζί τους αλλά είναι αόρατα. Δηλαδή προέβλεψε ότι γύρω από τα άστρα υπάρχουν οι πλανήτες. Ο Αναξιμένης ήταν πιο πίσω από τον Αναξίμανδρο σε κάποια πράγματα.

-Μετεωρολογικά φαινόμενα: ίδιες απόψεις με τον Αναξίμανδρο. Προσπάθησε να ερμηνεύσει επιστημονικά το σεισμό.

Ο Αναξιμένης είναι ο πρώτος που εισάγει την έννοια της ψυχής και συνδέει τον αέρα με την ψυχή την οποία ορίζει ως πνεύμα. Η ψυχή είναι ένα είδος αέρα που μας συγκρατεί.

αέρας + πνεύμα = συνώνυμα

Ταυτίζει την ψυχή με τον παγκόσμιο αέρα και προσπαθεί να περιγράψει τη σχέση της ψυχής με το σώμα: η ψυχή συγκρατεί το σώμα και το κινεί.

Συμπέρασμα: ο Αναξιμένης είναι ο τελευταίος από τους μεγάλους Μιλήσιους στοχαστές, επηρεασμένος από τον Αναξίμανδρο και το Θαλή, προτείνει μια ουσία (τον αέρα) και κυρίως την πύκνωση και την αραίωση που είναι παρατηρήσιμος τρόπος μεταβολής, εισάγει την ποσότητα που προσδιορίζει την ποιότητα. Αυτές οι αρχές έγιναν αποδεκτές από τον Ηράκλειτο που τις έβαλε σε ένα διαφορετικό σύστημα γιατί μετά τους Μιλήσιους η προσέγγιση "θα βρούμε μια ουσία η οποία είναι ύλη από την οποία προερχόμαστε" τελειώνει με τον Αναξιμένη αλλά εξελίσσεται και τροποποιείται σημαντικά από τους επόμενους.

Με τους επόμενους φιλοσόφους εμφανίζονται νέα προβλήματα που αφορούν περισσότερο τη θεολογία και την ενότητα που ενώνει τα πράγματα, παρά από τι αποτελούνται.

ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ:

Κατάγεται από τη Μ. Ασία αλλά έζησε στην Ιταλία. Έγραψε σε έμμετρο λόγο = ποιητικός. Έγραψε ποιήματα, ελεγείες, επικό λόγο και κυρίως ελεγείες ενάντια στον Όμηρο και τον Ησίοδο. Έγραψε ποιητικά για να κρίνει τους δυο μεγάλους ποιητές.

Οι πηγές λένε ότι έζησε στην Ελέα ένα διάστημα όπου ίδρυσε κάποια σχολή. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι ήταν δάσκαλος του Παρμενίδη. Σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα τα οποία είναι ελεγείες και μερικά σε εξάμετρο επικό.

Εγκαινίασε ποιήματα - Σίλλοι - που σημαίνει σάτιρα. Είχε γράψει και ένα πεζό, το "περί φύσεως"

Αντίθετα από τον Αναξιμένη, δεν είχε σαν πρωταρχική έννοια να δώσει μια συστηματική εξήγηση του φυσικού κόσμου. Πιο πολύ τον ένοιαζε η θεολογία. Φιλοσοφική σημασία -> διάσταση απόψεων.

Jeager-->τον θεωρεί θεολόγο ενώ ο Guthrie λέει ότι ήταν ενας απλός φιλόσοφος.

Ο Ξενοφάνης, διέφερε αρκετά στον τρόπο έκφρασης και σκέψης από τους προγενέστερους και μεταγενέστερους. Είναι ένας ποιητής με φιλοσοφικές ανησυχίες.

Είναι ένα κριτικό, ελεύθερο πνεύμα (μας κάνει εντύπωση). Δεν διστάζει να εκφράσει την άποψή του όποια κι αν είναι. Θεωρείται πρόδρομος των σοφιστών. Λέει πως οι απόψεις περί θεών είναι υποκειμενικές και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, όπως θα έπρεπε να είναι το θείο. Δεν μένει στην άρνηση όμως. Λέει και πώς πρέπει να είναι η σωστή θεολογία. Πρότεινε μια και μοναδική ανθρωπόμορφη θεότητα, τον μονοθεϊσμό. Ο Θεός είναι ακίνητος, γιατί η κίνηση συνδέεται με το σώμα, άρα ένας θεός που δεν έχει σχέση με τον άνθρωπο δεν κινείται. Κατέληξε στην έννοια του ενός θεού από αντίδραση στον ελληνικό πολυθεϊσμό. Δεν ξέρουμε όμως αν επεξεργάστηκε τις θεολογικές του απόψεις. Ο θεός του Ξενοφάνη παρόλο που δεν συνδέεται με τους Μιλήσιους, ίσως να αποτελεί την εξέλιξη των ιδεών τους.

Ο Ξενοφάνης μιλάει για το πώς σχηματίζονται τα ουράνια σώματα: ο ήλιος είναι φωτιά.

Συμφωνεί με τον Αναξίμανδρο: υπάρχου άπειροι ήλιοι.

Συμφωνεί με τον Αναξιμένη: ο ήλιος και τα άστρα δημιουργούνται από νεφελώματα.

Πρώτη φορά έχουμε φυσική ερμηνεία για το ουράνιο τόξο -> ίριδα -> είναι σύννεφο πορφυρό, κόκκινο και κίτρινο στην όψη.

Προσπαθεί να εξηγήσει τα αστρονομικά φαινόμενα των εκλείψεων -> το είδε ανθρωποκεντρικά, ο ήλιος αποσύρεται σε κάποιο άβατο σημείο της γης.

Ως προς τη γη λέει ότι είναι μετέωρη, όχι στρογγυλή και το πάνω μέρος που πατάμε και το κάτω φτάνει στο άπειρο=> δεν μπορεί να ξεφύγει από τη μυθολογική σκοπιά ότι η γη φτάνει μέχρι τα Τάρταρα.

Προέλευση ανθρώπων και φυσικών όντων:

Όλοι μας προερχόμαστε από τη γη και το νερό (Θαλής). Κανείς, από τον Ξενοφάνη, δεν είχε μνημονεύσει την ύπαρξη ζώων που έχουν εξαφανιστεί (ύπαρξη απολιθωμάτων). Είχε παρατηρήσει ότι το ηφαίστειο του Στρόμπολη εκρήγνυται κάθε 17 χρόνια.

Γνωστική ικανότητα του ανθρώπου: ο Ξενοφάνης ανήκε στους σκεπτικιστές. Δεν πίστευε ότι ο άνθρωπος μπορεί να πλησιάσει και να γνωρίσει την αλήθεια και μάλιστα την αλήθεια για το θεό/θεούς: ό,τι γνωρίζει ο άνθρωπος δεν είναι η αλήθεια, μοιάζει με την αλήθεια. Αγωνιστικιστής - σκεπτικιστής.