Κοινωνική Ανισότητα των Φύλων part3

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η ΦΦΠ κυριάρχησε στην Ευρώπη κατά τον 17ο αιώνα.

Στηρίζεται στην ευρύτερη φιλοσοφία και θεωρία του φιλελευθερισμού. Η ΦΦΠ ταυτίζεται και ακολουθεί το γυναικείο κίνημα από τα πρώτα του βήματα, αναπτύσσουν δηλαδή μια παράλληλη πορεία.

Βασική αρχή:

Κάθε άτομο διαθέτει λογική και ικανότητες και θα πρέπει να του δίνονται οι δυνατότητες να αναπτύσσεται ελεύθερα και απρόσκοπτα από την κοινωνία.

Θα πρέπει να υπάρχει ελευθερία λόγου, ανεξιθρησκεία, δικαίωμα στην ατομική ιδιοκτησία, πρόσβαση στην εκπαίδευση και πολιτικά δικαιώματα.

Η κοινωνία πρέπει να είναι δημοκρατική και δίκαιη και να εξασφαλίζει σε όλα τα μέλη της τις ίδιες ευκαιρίες ανάπτυξης σύμφωνα με τις δικές του ικανότητες.

Η θεωρία αυτή βρήκε εφαρμογή μόνο για το ανδρικό φύλο γιατί τον 18ο αιώνα οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες. Τρεις φιλόσοφοι στην Ευρώπη, η Mary Wollstonecraft, o James Mill και η Helen Taylor ζήτησαν επέκταση των αρχών της ΦΦΠ και για τις γυναίκες με το επιχείρημα ότι οι γυναίκες θα πρέπει να έχουν κυρίως πρόσβαση στην εκπαίδευση έτσι ώστε η κοινωνία να αξιοποιήσει ολόκληρο το ανθρώπινο δυναμικό της μέσα από την κατοχύρωση βασικών δικαιωμάτων. Η παροχή ίσων ευκαιριών είναι αποτέλεσμα αγώνων της ΦΦΠ.

Αίτια:

Την δεκαετία του '60 οι φεμινίστριες άρχιζαν να υποστηρίζουν ότι αίτιο της ανισότητας των φύλων δεν είναι η στέρηση των δικαιωμάτων αλλά οι στερεότυπες αντιλήψεις που έχουν αναπτυχθεί. Αυτό που υπονομεύει και αναστέλλει την ισότητα των φύλων είναι τα στερεότυπα που αναπαράγονται συνεχώς.

Οι φιλελεύθερες φεμινίστριες ήταν οι πρώτες που μίλησαν διεξοδικά για τις επιπτώσεις των στερεοτύπων στην ανισότητα. Οι αντιλήψεις αυτές υπαγορεύουν μια διχοτομία στα 2 φύλα από την εξωτερική εμφάνιση μέχρι το ρόλο στην οικογένεια. Ό,τι αξιολογείται θετικότερα σε μια κοινωνία τείνει να αποδίδεται στους άνδρες-->αντιλήψεις μεροληπτικές υπέρ του ανδρικού φύλου. (π.χ.ανδροκρατούμενα επαγγέλματα υψηλού βεληνεκούς όπως χειρούργοι).

Χαρακτηριστικά αντιλήψεων κατά τις φιλελεύθερες φιμινίστριες:

α)Στερεοτυπικές:με τρόπο απλουστευτικό τείνουν να αποδίδουν στα 2 φύλα ρόλους και φιλοδοξίες.

β)Διχοτομικές:ό,τι αποδίδεται στους άνδρες αφαιρείται από τις γυναίκες.

γ)Μεροληπτικές:υπέρ του ανδρικού φύλου.

Στρατηγικές:

-Πώς είναι δυνατόν να αμβλυνθεί και στη συνέχεια να εξαλειφθεί η ανισότητα των φύλων;

Από τη στιγμή που αίτιο είναι οι στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα 2 φύλα, πρέπει να εξαλειφθούν αυτές. Αυτό θα γίνει σταδιακά. Για να αλλάξουν αυτές οι αντιλήψεις πρέπει να δούμε πώς συντηρούνται μέσα από τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης. Αυτή συντηρεί και αναπαράγει τα στερεότυπα. Μέσω αυτής εσωτερικεύουμε όσα θεωρούνται αποδεκτά για το φύλο μας, μέσω της διαδικασίας της μίμησης. Βασική προϋπόθεση για την αλλαγή της κατάστασης είναι η αλλαγή και η παρέμβαση στην κοινωνικοποίηση, οπουδήποτε κι αν αυτή παρατηρείται (οικογένεια, εκπαίδευση)

Εκπαίδευση:

Η εκπαίδευση είναι σημαντικός θεσμός κοινωνικοποίησης, σχεδόν σαν την οικογένεια. Η εκπαίδευση συμβάλλει διαχρονικά στη συντήρηση των αντιλήψεων για τα φύλα μέσω ι)των σχολικών εγχειριδίων, ιι)των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών για τα φύλα, ιιι)της θέσης τους στο επάγγελμα και ιν)της δομής του εκπαιδευτικού συστήματος. **

**

ι)Μέσα από τα πρότυπα που προβάλλουν, παρουσιάζουν τις γυναίκες σαν αποκλεισμένες, έτσι οι μαθητές πιστεύουν ότι ο ρόλος της γυναίκας είναι η οικογένεια.

ιι)Οι εκπαιδευτικοί είναι φορείς στερεοτυπικών αντιλήψεων για τα 2 φύλα. Αυτές οι αντιλήψεις προσδιορίζουν την αλληλεπίδραση καθηγητών-μαθητών μέσω της αυτοεπιβεβαιούμενης προφητείας.

ιιι)Οι γυναίκες είναι κυρίως φιλόλογοι και διδάσκουν κυρίως στο γυμνάσιο και δεν αναλαμβάνουν υψηλές θέσεις, έτσι οι μαθήτριες αναπτύσσουν παρόμοιες φιλοδοξίες.

Τα σχολεία έχουν τρόπο παρέμβασης (αισιόδοξη θέση για το ρόλο της εκπαίδευσης στην εξάλειψη της ανισότητας), κάτω όμως από ορισμένες προϋποθέσεις:

α)Να αλλάξει το περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων και να παρουσιάζονται ίσα τα 2 φύλα.

β)Να ευαισθητοποιηθούν οι εκπαιδευτικοί σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους συμβάλλουν στην αναπαραγωγή στερεότυπων αντιλήψεων και σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να παρέμβουν ώστε να τροποποιηθούν οι αντιλήψεις.

γ)Να αλλάξει η δομή και η λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Να λαμβάνουν οι γυναίκες διοικητικές θέσεις.

ΑΔΥΝΑΜΙΑ:

Η ΦΦΠ, παρόλο που βρήκε μεγάλη αποδοχή, παρουσιάζει την εξής αδυναμία: μιλάει για άνιση αξιολόγηση αλλά δεν μελετά κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργήθηκαν οι αντιλήψεις αυτές. Παραμένει δηλαδή σε επίπεδο μικροανάλυσης. Περιορίζεται στο τι είναι οι αντιλήψεις, ποιο το περιεχόμενό τους και ποιες οι περιοριστικές επιδράσεις τους στην κοινωνία.

Η αδυναμία της μικροανάλυσης χαρακτηρίζει τις θέσεις των φιλιλεύθερων φεμινιστριών και για την εκπαίδευση. Αντιμετωπίζουν το σχολείο σαν ένα ουδέτερο κοινωνικά θεσμό που έχει δυνατότητα παρέμβασης ανεξάρτητα από κοινωνικοπολιτικούς θεσμούς.

ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η θεωρία αυτή θεμελιώνει τις αναλύσεις της στην ευρύτερη θεωρία του μαρξισμού (19ος αιώνας, βιομηχανική ανάπτυξη=>αλλαγή στην οικονομία και στην κοινωνία)

Βασική αρχή:

Ιστορικός υλισμός: ο τρόπος οργάνωσης της παραγωγής επηρεάζει το εποικοδόμημα (δομή της κοινωνίας και διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων και η θέση τους στην κοινωνία).

Η ΜΦΠ στηρίζει την ανάλυσή της σε μια πολύ αξιόλογη μελέτη του Hegels (1884) που έγραψε το βιβλίο "Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους".

Αίτια:

ι)Η κοινωνική ανισότητα των φύλων συνδέεται με οικονομικά οφέλη και συμφέροντα, έχει υλική βάση. Συντηρείται και αναπαράγεται μέσα από τη διαμερισματοποίηση του δημόσιου από τον ιδιωτικό χώρο και τον επιμερισμό της εργασίας σε "γυναικεία" και "ανδρικά" επαγγέλματα. Καταμερισμός της εργασίας με βάση το φύλο και στο χώρο της οικογένειας: ανάλογα με το φύλο υπάρχουν ιδεολογικά διαφορετικοί ρόλοι στην οικογένεια.

ιι)Η ανισότητα των φύλων αναπαράγεται μέσα από την ατομική ιδιοκτησία. Οι άνθρωποι άρχισαν να αποθηκεύουν υπερπροϊόν. Δημιουργήθηκε έτσι η ατομική ιδιοκτησία, που οι άνδρες ήθελαν να κληροδοτήσουν σε νόμιμους απογόνους και έτσι άρχισε να ελέγχεται και να περιορίζεται η σεξουαλικότητα των γυναικών.

ιιι)Η ανισότητα συνδέεται με τα οφέλη που αποκομίζει το κεφάλαιο μέσα από αυτήν. Στην αγορά εργασίας οι γυναίκες αντιμετωπίζονται σαν ένα φτηνό και εφεδρικό εργατικό δυναμικό. Οι γυναίκες αμοίβονται λιγότερο από τους άνδρες και απολύονται σε περιόδους κρίσης πιο εύκολα χωρίς αυτό να αποτελεί κοινωνικό ζήτημα. Έτσι, οι γυναίκες αποτελούν μια δεξαμενή εργατικού δυναμικού μέσα από την οποία ελέγχουν και καταστέλλουν τις απαιτήσεις του εργατικού δυναμικού.

Στον ιδιωτικό χώρο της οικογένειας, οι γυναίκες μέσα από τη φροντίδα των συζύγων συντηρούν το εν ενεργεία εργατικό δυναμικό, οι άνδρες επιδίδονται στην εργασία τους και αποδίδουν καλύτερα, σύμφωνα με τις μαρξίστριες φεμινίστριες, χωρίς να πληρώνουν για την αυτοσυντήρησή τους.

Οι γυναίκες μέσα από την ανατροφή των παιδιών παράγουν το μελλοντικό ανθρώπινο δυναμικό. Αν δεν το αναλάμβανα αυτό, το κράτος θα αναγκαζόταν να κάνει έργα κοινωνικής πρόνοιας και να φτιάξει ιδρύματα.

Επίσης οι γυναίκες φροντίζουν τους ηλικιωμένους. Ελάχιστα ιδρύματα για ηλικιωμένους λειτουργούν.

Στρατηγικές:

ι)Οι ΜΦ υποστήριξαν ότι πρέπει να καθιερωθεί ο μισθός της νοικοκυράς.

ΘΕΤΙΚΟ-->η γυναίκα αποδεσμεύεται από το μητρικό ένστικτο και αναγνωρίζεται η δουλειά της.

ΑΡΝΗΤΙΚΟ-->εγκλωβισμός στο σπίτι

Έτσι, οι ΜΦ πρότειναν να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας.

ιι)Ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής και αντικατάστασή του από ένα σοσιαλιστικό σύστημα. Όταν την παραγωγή θα την ελέγχουν οι πολλοί, θα έχουμε εξάλειψη της ταξικής ανισότητας.

Εκπαίδευση:

Οι θέσεις των ΜΦ για την εκπαίδευση πήραν μεγάλη έκταση στης αρχές της δεκαετίας του '70. Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί σαν:

-μια αντίδραση για την επικράτηση των φιλελεύθερων θέσεων στην εκπαίδευση

-μια προέκταση των μαρξιστικών μελετών και αναλύσεων που εμφανίστηκαν στις αρχές του '70 για την εκπαίδευση και τη συμβολή της στην αναπαραγωγή των ανισοτήτων.

Γάλλοι κοινωνιολόγοι νεομαρξιστές υποστήριξαν ότι το σχολείο επιτελεί επιλεκτική λειτουργία και αναπαράγει τις ταξικές ανισότητες.

Οι ΜΦ χρησιμοποιούν τα εργαλεία της μαρξιστικής θεωρίας για να εξηγήσουν πώς το σχολείο συντηρεί τις κοινωνικές ανισότητες. Κριτικάρουν τους νεομαρξιστές λέγοντάς ότι οι έρευνές τους είναι "τυφλές ως προς το φύλο" γιατί δεν εξετάζουν το πώς το σχολείο συμβάλλει στην ανισότητα.

Στο πλαίσιο αυτών των μελετών εξετάζουν την εκπαιδευτική πολιτική, τα σχολικά εγχειρίδια, την οργάνωση και τη δομή του σχολείου, τη σχέση των φύλων και καταλήγουν ότι μέσα από αυτά οδηγούνται τα κορίτσια να συναινούν και να αποδέχονται για τις ίδιες μια δευτερεύουσα θέση στην αγορά εργασίας. Μια Βρετανίδα κοινωνιολόγος, η Rosemary Deem,σε μια από τις μελέτες της καταλήγει ότι μέσα από τη φοίτησή τους στο σχολείο, οι γυναίκες μαθαίνουν να αποδέχονται το ρόλο τους στην οικογένεια.

SOS SOS SOS

Το σχολείο έχει δυνατότητες παρέμβασης, κατά την ΜΦΠ;

Το σχολείο ΔΕΝ είναι δυνατόν να παρέμβει ως προς την εξάλειψη της ανισότητας από τη στιγμή που ελέγχεται από τον καπιταλισμό. Απαισιόδοξη θέση συγκρινόμενη με αυτή των φιλελευθέρων. Υπάρχουν μόνο επιφανειακές λύσεις.

Τα ιστορικά γεγονότα δικαιώνουν κυρίως τις φιλελεύθερες και όχι τις μαρξίστριες φεμινίστριες.

ΑΔΥΝΑΜΙΑ:

Σε χώρες υπαρκτού σοσιαλισμού, η θέση των γυναικών δεν ήταν καλύτερη από τις χώρες του καπιταλισμού. Έτσι,δεν μπορούσε να υπάρξει εφαρμογή των μαρξιστικών θεωριών, γιατί και οι σοσιαλιστικές χώρες ήταν στην ουσία καπιταλιστικά σοσιαλιστικές. Είναι λάθος να αποδίδεται η ανισότητα ΜΟΝΟ στον καπιταλισμό, αλλά θα πρέπει να αναφερθούν και τα ανδρικά συμφέροντα, η πατριαρχική διάρθρωση της κοινωνίας.