Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία part7 (τελευταίο)

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Ο ΣΑΜΙΟΣ:

Έζησε τον 6ο αιώνα, γεννήθηκε γύρω στα 580π.Χ. και πέθανε μεταξύ 500-450 π.Χ.

Ίωνας, αλλά έζησε στην Μεγάλη Ελλάδα. Φιλόσοφος, μαθηματικός και θεμελιωτής θρησκευτικού κινήματος "πυθαγορισμός". Θαυμάζεται σαν μυστικιστής και επιστήμονας, ήταν πολυδιάστατος σαν προσωπικότητα. Ο Ηρόδοτος τον αποκαλεί ως τον ικανότερο 'Ελληνα φιλόσοφο. Μαθητής του Θαλή και του Αναξίμανδρου. Από τον Θαλή πήρε το ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και για τα αστρονομικά. Από τον Αναξίμανδρο πήρε κοσμολογικά θέματα. Το 535 πήγε στην Αίγυπτο αλλά οι ιερείς τον φοβήθηκαν και του αρνήθηκαν την είσοδο σε κάθε ναό εκτός από έναν. Τον έκαναν ιερέα εκεί και μυήθηκε σε τελετές.

Βασικά σημεία:

-αρχή των όντων σε βαθύτερο φιλοσοφικό επίπεδο-> τα πάντα είναι αριθμοί

-η φιλοσοφία μπορεί να προσφέρει πνευματική κάθαρση στον άνθρωπο

-η ψυχή που είναι αθάνατη μπορεί να ενωθεί με το θείο (που γι' αυτόν είναι η μονάδα)

-ορισμένα σύμβολα έχουν μυστικιστική σημασία

-όλοι οι ανήκοντες στην αδελφότητα είναι υποχρεωμένοι να έχουν υπακοή και εχεμύθεια.

Η σχολή αυτή δεν ήταν πανεπιστήμιο και δεν είχε καμία σχέση με τη σχολή του Πλάτωνα, δεν ενδιέφερε ο μυστικιστικός χαρακτήρας των μαθηματικών=> όχι ως πρακτική επιστήμη αλλά η φιλοσοφική ανάλυση των αρχών των μαθηματικών.

Ο Πυθαγόρας έκανε παρατήρηση α)στη μουσική: η μουσική θεραπεύει ψυχικές ασθένειες, τη χρησιμοποιούσε στη σχολή για τους μαθητές του. Παρατήρησε για πρώτη φορά ότι οι παλλόμενες χορδές παράγουν αρμονικούς τόνους που είναι όμως αριθμητικές αναλογίες. Όλες οι νότες στο σύνολό τους είναι ακέραιος αριθμός. Οι νότες είναι κλασματικοί αριθμοί. Στη μουσική έχουμε και την β)αρμονία. Έτσι και στο σύμπαν (αφού είναι γραμμένο στη γλώσσα των αριθμών ) υπάρχει αρμονία. Η γη και τα ουράνια σώματα είναι σφαιρικά και όλα κινούνται βάσει αριθμητικών - μαθηματικών σχέσεων.

Μια περίεργη θεωρία: οι αριθμοί έχουν δική τους προσωπικότητα, έχουμε αριθμούς καλούς - κακούς, ωραίους - άσχημους, αρσενικούς (περιττοί) - θηλυκούς (άρτιοι). Ο πιο τέλειος αριθμός είναι το 10 γιατί σχηματίζεται από το άθροισμα των 4 πρώτων ακέραιων αριθμών (1+2+3+4) και σχηματίζει ένα τέλειο ισόπλευρο τρίγωνο. Ο Πυθαγόρας, πίστευε ότι το σύμπαν σε τελευταία ανάλυση αποτελείται από αριθμούς στη βάση και γεωμετρικά σχήματα. Αν ψάξουμε στο βάθος των πραγμάτων, θα δούμε ότι υπάρχουν γεωμετρικά σχήματα (πυρήνας).

Ο Πυθαγόρας είναι πιο γνωστός ως μαθηματικός παρά ως κοσμολόγος. Οι κοσμολογικές του θέσεις προέρχονται από μεταγενέστερες παραδόσεις, ο Πυθαγόρας πίστευε ότι τα ουράνια σώματα με την κίνησή τους παράγουν τη μουσική των σφαιρών. Αυτή η θεωρία της μουσικής των σφαιρών (ουράνιων σωμάτων) δεν προέρχεται από τον Πυθαγόρα αλλά από μαθητές του όπως ο Φιλόλαος, ο Άρχοντας κλπ. Ο αριθμός είναι η αρχή των όντων (η μονάδα). Η μονάς είναι συνδυασμός του περιττού και του άρτιου, τα οποία συγκλίνουν για να παράξουν τη μονάδα.

περιττό->άπειρο (άναρχο στοιχείο του κόσμου)

άρτιο->πεπερασμένο (εύτακτο)

Διαφορά Πυθαγόρα-Πλάτωνα: ο πρώτος θεωρεί τους αριθμούς ως φυσικά όντα και ως λογικές έννοιες. Το σύμπαν αποτελείται από αριθμούς με δυο διαστάσεις. Το σύμπαν παράγεται από τον συνδυασμό των βασικών αριθμητικών μονάδων. Όλα αποτελούνται από στιγμές. Αν ενώσουμε 2 στιγμές μας κάνουν μια γραμμή.

Ο Εύδημος ήταν ο πρώτος από τους Πυθαγόρειους που έγραψε έργο περί γεωμετρίας-> ο Πυθαγόρας πρώτος υποστήριξε την σφαιρικότητα της γης. Επίσης, θεωρείται ως εισηγητής της θεωρίας ότι η γη αποτελείται από 5 ζώνες: αρκτική, ανταρκτική, βόρεια και νότια εύκρατη και διακεκομένη (ισημερινή).

ΛΕΥΚΙΠΠΟΣ - ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ:

Είναι εισηγητές του τελευταίου και πιο σημαντικού συστήματος της προσωκρατικής φιλοσοφίας και εισηγητές της ατομικής φιλοσοφίας.

Δεν ήταν Αθηναίοι. Ο Δημόκριτος καταγόταν από τα Άβδηρα και είναι γνωστός ως ο "γελών φιλόσοφος" ενώ ο Λεύκιππος ήταν από την Ελέα και δεν γνωρίζουμε πολλά γι' αυτόν. Διατύπωσαν επίσης το πρώτο υλιστικό σύστημα στην ιστορία του δυτικού κόσμου.

Συμβιβαστικό σύστημα: Προσπάθησαν να συμβιβάσουν τον κόσμο της ακινησίας του "είναι" και του αιώνιου "γίγνεσθαι". Και οι 2 ήταν μαθητές του Αναξαγόρα. Ο Δημόκριτος έζησε και στην Αθήνα. Πρέπει να είχε γεννηθεί το 460 π.Χ, άρα είναι 10 χρόνια νεότερος από το Σωκράτη. Δεν είχε απήχηση το έργο του στην Αθήνα γιατί ο Πλάτωνας ήταν ο μεγαλύτερος εχθρός του και δεν τον αναφέρει καθόλου στο έργο του. Πολλοί λένε ότι ο Δημόκριτος είναι το φάντασμα στα έργα του Πλάτωνα.

Ο Λεύκιππος έγραψε τον "Μέγα Διάκοσμο", ο οποίος αναφέρεται στην εφαρμογή της ατομικής φιλοσοφίας στο σύμπαν. Ο Δημόκριτος έγραψε τον "Μικρό Διάκοσμο".

Ο Αριστοτέλης αναγνώριζε ότι ο Δημόκριτος είναι ο πατέρας της ατομικής φιλοσοφίας. Το ίδιο υποστήριζε και ο Θεόφραστος.

Ο Αριστοτέλης ήταν η πηγή για διάφορες πληροφορίες που έχουμε για τον Δημόκριτο και τον Λεύκιππο, αλλά δεν είναι πάντα έγκυρες.

Δημόκριτος:

α)ασχολήθηκε και θεμελίωσε επιστημονικά τον ατομισμό

β)ανέπτυξε και ηθική (κάτι που δεν έκανε ο Λεύκιππος)

Ήταν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς (φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος, ποιητής, γεωμέτρης). Δυστυχώς τα έργα του έχουν χαθεί.

Ήταν πολλά και κατατάχθηκαν σε τετραλογίες. Επίσης είχε γράψει τα: "Κοσμογραφία" και "Περί Πλανητών". Τα έργα του ήταν 52 συνολικά και 13 οι τετραλογίες. Τα έργα του είχαν διαιρεθεί ως εξής:

-2 τετραλογίες "Ηθική"

-4 τετραλογίες "Φυσική"

-3 τετραλογίες "Μαθηματικά"

-"Μουσική", "Λογοτεχνία", "Θεωρία Γλώσσας" κλπ

Η αφετηρία είναι η ατομική του φιλοσοφία, η οποία ανήκει στη μεταφυσική φιλοσοφία.

"Ο κόσμος συντίθεται σε μικρά, αόρατα σωματίδια τα οποία κινούνται χωρίς σταματημό στο κενό".

Αρχές των όντων της ατομικής φιλοσοφίας: τα άτομα.

-κενό: δέχονται ότι υπάρχει ένα άπειρο κενό. Είναι υλιστές και αντιτελεολόγοι (=χρησιμοποιούν τον όρο "ανάγκη" και δεν πιστεύουν στην ύπαρξη σκοπού στον κόσμο)

Ο Ατομισμός είναι μια απ' τις προσπάθειες των φιλοσόφων να απαντήσουν στην πρόκληση Παρμενίδη και Ηράκλειτου. Ο Δημόκριτος ήθελε να υποστηρίξει ότι ο Παρμενίδης είχε άδικο όταν υποστήριξε ότι δεν υπάρχει κίνηση. Οι ατομιστές θέλουν να δείξουν ότι είναι δυνατή η κίνηση στο σύμπαν γιατί αυτή προέρχεται από κάτι το οποίο είναι αιώνιο, άφθαρτο, αγέννητο, αλλά η κίνηση υπάρχει. Δηλαδή τα άτομα είναι στη βάση τους αναλλοίωτα, άπειρα (σε αριθμό και σχήμα) και το μόνο που κάνουν είναι να συνδυάζονται μεταξύ τους και αυτό είναι αρκετό για να δημιουργήσουν τον κόσμο των φαινομένων. Άρα, αυτές οι ιδιότητες (μέγεθος, βάρος, συνδυασμός) είναι υπεύθυνος για τον κόσμο των φαινομένων.

Για το Δημόκριτο όμως, δεν υπήρχε κενό στα σωματίδια, τα θεωρούσε στερεά. Η βασική τους ιδιότητα είναι η συνεχής κίνησή τους και σύμφωνα με τις δυνάμεις απωθούν ή ελκύουν το ένα το άλλο, συγκρούονται μεταξύ τους και αν πέσουν σε παρόμοιο συνδυασμό σχηματίζουν ένα άτομο. Κινούνται και αλλάζουν θέση. Ό,τι αλλαγή γίνεται στον κόσμο, για τους ατομικούς είναι διασπάσεις ή συνενώσεις ατόμων. Αυτή η αλλαγή ισχύει και στο μακρόκοσμο και στο μικρόκοσμο. Αυτό εξηγεί και την γένεση και τη φθορά. Τα άτομα είναι άφθαρτα και αιώνια αλλά τα σώματα όχι.

Δημόκριτος: "Οι ενσωματώσεις αυτών των ατόμων καθώς κινούνται στο κενό, σχηματίζουν κόσμους με αποτέλεσμα μιας σπειροειδούς, η οποία σχηματίζει τους αστερισμούς. Άρα ο κόσμος μας έχει προέλθει από μια τέτοια σύγκρουση ατόμων και κάποια στιγμή θα χαθεί. Δεν είμαστε όμως μόνοι στον κόσμο, υπάρχουν και άλλα όντα. Ο Δημόκριτος σύμφωνα με τον Δανέζη είναι ο πατέρας της πληθωριστικής κοσμολογίας. Το κενό είναι ο μαθηματικός χώρος, και άτομα.

Ιδιότητες ατόμων:

-διαφέρουν στο μέγεθος και το σχήμα

-κίνηση: κινούνται προς μια κατεύθυνση σύμφωνα με το βάρος τους.

Ο Δημόκριτος λέει πώς τα άτομα αναπηδούν (δεν πιστεύει στο βάρος). Χρησιμοποιεί τον όρο "αντίτυπα" για να δηλώσει γιατί τα άτομα απωθούνται.

Ο Αριστοτέλης τον κρίνει γιατί δεν προσφέρει μαι εξήγηση για την ύπαρξη της ατομικής κίνησης. Ο Δημόκριτος απέδιδε την αιτία των πραγμάτων, στην δράση της ανάγκης και της τύχης. Σαν τύχη νοείται η έλλειψη τελεολογίας. Αναγνωρίζει την ανάγκη να εξηγήσει το γεγονός πώς από μια άτυχη σύγκρουση δημιουργείται ο κόσμος. Η απάντηση είναι πως τα όμοια έλκονται. Μια εύκτακτη κίνηση προέρχεται αυτόματα ως αποτέλεσμα της έλξης των ομωνύμων.

Η τάξη του σύμπαντος είναι ένα υποπροϊόν της α-τακτης κίνησης των ατόμων. Ο Δημόκριτος θεωρεί τις συνδυαστικές ιδιότητες των ατόμων επαρκείς για να εξηγήσουν την πολυπλοκότητα των πραγμάτων στο σύμπαν. Ο Αριστοτέλης λέει πως ο Δημόκριτος χρησιμοποίησε ένα στατιστικό παράδειγμα, την αλφάβητο.

Το γεγονός ότ δέχεται πως μόνο το σχήμα και το μέγεθος είναι οι πραγματικές ιδιότητες των ατόμων, εξηγεί γιατί ο εμπειρισμός του είναι τόσο συγκρατημένος. Δεν πίστευε στην αλήθεια των αισθήσεων και λέει πως η γνώση των αισθήσεων είναι σκοτεινή.

Θεωρία των αισθήσεων: εξαρτάται από την πεποίθηση ότι βλέπουμε και αισθανόμαστε επειδή πέφτουν στα αισθητήρια όργανά μας άτομα/είδωλα-> απορροή. Και η ψυχή αποτελείται από άτομα, τα οποία είναι θερμά και καλής ποιότητας.

Ηθική Δημόκριτου: είναι ηδονιστική, αποτελείται από έναν πεφωτισμένο ηδονισμό.