Εισαγωγή στη λαογραφία part2

Ορισμοί: εργαλεία που φτιάχνονται από τον άνθρωπο και αυτός μπορεί να τους καταργήσει ή να τους αναθεωρήσει.

Περιεχόμενο της επιστήμης: το ορίζει και το αλλάζει ο άνθρωπος όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες. Στην ιστορία φαίνεται η αλλαγή ενώ στη λαογραφία είναι κάτι άγνωστο. Τονίζει τη διάρκεια και τη σταθερότητα.

Σχέση κίνησης - ακινησίας.

Ο Κυριακίδης αναθεώρησε τον ορισμό του δασκάλου του, Νικόλαου Πολίτη για τη λαογραφία.

Είναι ανιστορικό να κρίνουμε ανθρώπους του παρελθόντος με βάση τις ιδέες του σήμερα.

Σημεία κριτικής Κυριακίδη για Πολίτη:

1. Ο Πολίτης δεν κάνει λόγο για τον υλικό βίο του λαού και τον πολιτισμό. Τα εντάσσει στις κοινωνικές εκδηλώσεις, δεν τα αυτονομεί. Ο Κυριακίδης τονίζει ότι έπρεπε να αυτονομήσει τον υλικό πολιτισμό και να τον ισονομήσει με τον πνευματικό. Αυτή η αποσιώπηση του υλισμού αποδίδεται στις επιρροές του Πολίτη από τον ιδεαλισμό της εποχής του.

2. Ο όρος "ψυχικός βίος" είναι πολύ ευρύς και ακαθόριστος, καθώς μπορεί να οδηγήσει τους ερμηνευτές σε παράπτωμα και να θεωρήσουν ότι αφορά την ψυχολογία, κάτι που δεν ισχύει. Σήμερα αποφεύγουμε τον όρο "ψυχισμός του λαού" και αναφερόμαστε στη συλλογική νοοτροπία, τη νοοτροπία του συνόλου του λαού. Τη λαογραφία δεν την ενδιαφέρει ιδιαίτερα το ατομικό αλλά μέσω αυτού να οδηγηθεί στον πολιτισμό που έχε ένας λαός. Προτείνει τη χρήση του όρου "πνευματικός βίος"

3. Κοινωνικός βίος: όπου υπάρχει κίνδυνος η λαογραφία να μετατραπέι σε ένα είδος κοινωνιολογίας. Με τα σημερινά δεδομένα δεν είναι δυνατόν να δει κανείς κάτι τέτοιο. Δεν είναι δυνατό να υποτιμήσει κανείς τη σχέση του ψυχικού βίου. Ο Κυριακίδης αρνείται να μιλήσει για κοινωνικές σχέσεις και ασκεί κριτική στο μαρξισμό. Άστοχη κριτική η συγκεκριμένη για τον Πολίτη.

4. Πατάει κανείς στην παράδοση και πάνω σ' αυτήν προσπαθεί να συνεχίσει. Στηρίζεται στην παράδοση χωρίς όμως να θεωρεί κανείς ότι η παράδοση είναι στατική (Πολίτης). Αδικεί και σε αυτό το σημείο ο Κυριακίδης τον Πολίτη.

5. Δεν του φαίνεται επιτυχής η αναφορά στη δύναμη της συνήθειας χωρίς να υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σύστημα λογικής. Ο Πολίτης λέει ότι οι άλογες συνήθειες ταυτίζονται με τη παράδοση αλλά και ότι υπάρχουν στοιχεία που πρέπει να βασίζονται στην παράδοση. Κάθε φορά όμως πρέπει να εξετάζουμε το είδος της παράδοσης και ανάλογα να αντιδρούμε.

6. Ο Πολίτης τονίζει το άγνωστο της αρχής των λαογραφικών παραδόσεων. Είναι ανακριβής η κατηγορία γιατί πολλοί λαϊκοί δεν έβαζαν την υπογραφή τους στο τέλος των έργων τους. Ο Πολίτης δεν τόνισε ποτέ πάρα πολύ το άγνωστο. Έγραψε ένα άρθρο γνωστών ποιητών δημοτικών τραγουδιών. Ήταν δύσκολο να βρει το όνομα όσων έγραψαν κάποια τραγούδια γιατί δεν υπέγραφαν. Διατηρούνταν κατά κύριο λόγο προφορικώς.

Σε ορισμένα σημεία η κριτική ήταν καίρια και βοήθησε πολύ, ωστόσο δεν ήταν όλα βάσιμα.

Κυριακίδης: η λαογραφία πρέπει να κάνει αντικείμενό της το λαϊκό πολιτισμό και όχι τον ψυχικό βίο.

Λαϊκός πολιτισμός: πρέπει να τον γνωρίσουμε για αυτογνωσία, γνώση του παρελθόντος. Ο Κυριακίδης υποστηρίζει ότι για να γίνει ο ορισμός σαφής πρέπει να ορίσουμε την έννοια "λαϊκός" και γι' αυτό πρέπει να γνωρίζουμε το λαό. Ο λαός είναι το σύνολο ατόμων που δεν παίρνει διακρίσεις. Ανάγκη προσδιορισμού χρειάζονται τα λαϊκά γνωρίσματα ενός πολιτισμού. Σήμερα δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον ορισμό για το λαό γιατί δεν είναι όλοι ίδιοι και δεν παράγουν ούτε καταναλώνουν τον ίδιο πολιτισμό. Ωστόσο διακρίνει τον πολιτισμό και υποπίπτει σε ανακρίβεια. Δεν απαντάει για τα λαϊκά στρώματα. Αρνείται τη μαρξιστική θεωρία για την κοινωνία. Σημασία έχουν γι' αυτόν τα γνωρίσματα του λαϊκού πολιτισμού. Γι' αυτό τον λόγο προσφεύγει στον Αριστοτέλη.

Γνωρίσματα:

-πάτριον-> κατά παράδοση: η διαδικασία της παράδοσης από γενιά σε γενιά

-αναπόδεικτον-> αυθόρμητο: γίνεται μέσω μιας ψυχικής αυθόρμητης έκφρασης

-δημοτικό->ομαδικό: συλλογικότητα=>δημιουργείται μέσα από τη συλλογική παραδοχή. Δεν το έχει ο σύγχρονος πολιτισμός

-προφορικότητα: δεν ήξεραν γράμματα και διατηρούσαν την παράδοση με το λόγο.